Klasik Japonca ;Tarihsel Kana Yazımı 1

Tarihi kana yazımı, Meiji döneminden II. Dünya Savaşı’na kadar resmi belgelerde, okul eğitiminde ve çeşitli metinlerde kullanılan kana yazımını¹ ifade eder. Bu yazım şekli, eski kana yazımı olarak da bilinir.

Kamakura döneminden itibaren Muromachi ve Edo dönemlerine kadar, Fujiwara no Teika² tarafından yazıldığı söylenen Gekanshuu³ adlı şiir incelemesine dayanan “Teika Kanazukai”⁴ adlı yazım stili yaygın olarak kullanılmıştır. Ancak Edo döneminin ortalarında, Shingon mezhebine mensup Budist rahip Keichuu, Manyoushuu⁵ adlı klasik Japon şiir derlemesini incelerken Teika’nın kana kullanımında bazı çelişkiler fark etmiştir. Bunun üzerine 1693 yılında Keichuu, Teika’nın kana yazımını düzelttiği ve kendisine göre doğru kana yazımını gösterdiği Waji Shouranshou⁶ adlı eserini kaleme almıştır. Keichuu’nun önerdiği bu yeni yazım sistemine “Keichuu Kanazukai” adı verilmiş ve bu sistem, daha sonra tarihsel kana yazımının temelini oluşturmuştur.

1946 yılında savaş sonrası yapılan reformlarla birlikte, tarihi kana yazımı yerini modern kana yazımına bırakmış; 1986 yılında ise Bakanlar Kurulu tarafından revize edilen modern kana yazımı kılavuzu duyurulmuş ve günümüzde de bu sistem kullanılmaktadır. Günümüzde tarihi kana yazımı, çoğunlukla klasik Japon edebiyatı çalışmalarında, eski metinlerin incelenmesi ve çevirisi gibi özel alanlarda kullanılmakta olup günlük Japoncada nadiren görülmektedir.

📌 Not: Bu yazı, Japon Dili ve Edebiyatı öğrencileri, klasik Japon metinleri çeviren çevirmenler ve ileri seviye Japonca bilen kişiler için hazırlanmıştır. Başlangıç seviyesindekiler için bazı kısımlar karışık gelebilir. Bir sonraki yazımızda tarihi kana yazımındaki harflerin okunuşlarına ve modern Japoncayla farklarına değineceğiz. Bir sonraki yazımızda görüşmek üzere….

Kaynakça:

kotobank.jp
www.nihongo-appliedlinguistics.net
tr.wikipedia.org

Dipnot

1. Kana, Japoncanın yazımında kullanılan hece yazılarıdır. Kana hiragana ve katakana olmak üzere ikiye ayrılır.
2. Fujiwara no Teika, geç Heian ve erken Kamakura Dönemi’nde yaşamış bir Japon şair, hattat ve bilgedir. Japon edebiyatındaki etkisi muazzamdır ve Japon şairlerinin en büyüğü ve belki de waka formunun en büyük ustası olarak sayılmaktadır.
3. Teika Fujiwara’nın yazdığı waka şiirlerinin nasıl yazılacağını ve el yazmaları hazırlamanın kurallarını anlatan bir kitaptır.
4. Kanazukai, Japonca kana yazımında kullanılan kurallar bütünüdür. Telaffuz zamanla değiştiği için, yazı ile konuşma arasındaki uyumsuzluğu gidermek amacıyla farklı kanazukai sistemleri geliştirilmiştir. Kamakura döneminde Fujiwara no Teika, Heian dönemi edebiyatına dayanarak Teika Kanazukai sistemini oluşturmuş ve bu sistem Edo döneminin ortalarına kadar özellikle waka şiirlerinde kullanılmıştır.
5. Manyoushuu, MS 759’dan sonra Nara Dönemi’nde derlenen, Japon edebiyatının en eski şiir antolojisidir. Japon şiir geleneğinin temelini oluşturan bu eser, klasik şiir derlemeleri arasında en saygın olanlardan biridir.
6. Waji Shouranshou, Edo döneminin ortalarında Keichuu tarafından yazılmış beş ciltlik bir dil kitabıdır. 1693’te yayımlanan bu eser, Japonca kana yazımındaki tutarsızlıkları düzeltmeyi amaçlayan bir kana kullanımı teorisidir. Bu kitaba dayanan sistem, Meiji döneminde revize edilerek ders kitaplarında kullanılmaya başlanmış ve tarihsel kana yazımı olarak standart hale gelmiştir.