Yokailerin Tanımı

Yokai terim olarak; şeytanlar, kötü ruhlar, şekil değiştirenler, canavarlar, ırmakların ve dağların kötü ruhları, iblisler, büyüler, hayaletler ve esrarengiz olayları kapsar. Yokai, tarihi Japon mitolojisinden gelen efsanevi figürler olabileceği gibi hiç bir geçmişi olmayan kurgusal figürler de olabilir. Japonya’dan, yabancı ülkelerden ya da uzaydan gelen canavarlar da Yokai kavramının içindedir. Anlatılamayan, anlaşılamayan, ne olduğu belirli olmayan mistik ögeler Yokai’dır.

妖怪(Yokai) sözcüğünün Kanjilerine baktığımızda ise 妖 (Yo; Gizemli büyüleyici, uygunsuz, garip) 怪 (Kai; Şüpheli, gizemli, hayalet) anlamlarını taşır. Kısaca bir çeviri yapmak gerekirse gizemli hayalet olarak çevrilebilir. Yokai kelimesi oldukça eski bir kelimedir. Yokai’in bilinen en eski kullanımı I. Yüzyılda Junshiden (循史伝) eserinde bulunmaktadır. Eserde “Yokai imparatorluk sarayında uzun zamandır var.’’ Şeklinde geçmektedir. Burada geçen yokai anormal korku ve bazı şeyleri önceden sezme anlamında kullanıldığı düşünülmektedir. Yokai, 772 yılında yazılmış Shoku Nihongi (続日本紀) kitabında geçmektedir. Bu eserde ise “İmparatorluk sarayının Yokaiden temizlenmesi için bir arınmaya ihtiyacı var.” deniyor. Burada geçen Yokai ise kötü ruh, kötü muska anlamında kullanılmıştır. Günümüzdeki anlamını karşılayan Yokai kelimesi Edo Dönemi’nden sonra kullanılmaya başlanmıştır. Yokai Chakutocho (夭怪着到牒) eserinde Yokai sözcüğü canavarlar için kullanılmıştır. Burada kullanılan Yokai farklı bir kanji ile yazılmıştır. 夭 (yo; bela, felaket) + 怪 (kai; Gizemli, büyüleyici, uygunsuz, garip) kanjilerinde daha belirgin bir tehditkârlık vardır. Yine 夭怪着到牒 (Yokai Chakutocho) eserinde Yokai türünün farklılıkları ele alınmış ve Yokai garip doğal fenomen ve yaşayan garip fenomen olarak ikiye ayrılmıştır. Edo döneminde, Batı ile ilişkili olan Japonya ‘‘Batının Yokai’’ adında kitaplar çıkarmaya başlamıştır. Mangaka olan Mizuki Shigeru’nun Yokai ansiklopedisinde koca ayak, vampir gibi batı canavarları da yer almıştır. Mizuki Shigeru’nun Yokai Daihyakka (日本妖怪大全) kitabında Yokai 4 çeşitte ayrılmıştır;

‘‘1.幽霊 (Yurei) İnsanların öldükten sonra tekrar dirilmesi, hayalet.

2.怪幣 (Kaiju) Gizemli ve büyülü güçlere sahip hayvanlar veya böcekler.

3.変化 (Henge) Bir şeyin başka bir şeye dönüşmesi.

4.超自然 (Choshizen) Esrarengiz veya şaşırtıcı olgular.’’

Kavramları tek tek açıklayacak olursak;

1. Yurei –幽 (yu; karanlık, bulanık) + 霊 (rei; ruh) hayaletlere ve ölülerin ruhlarına verilen isim. Buna örnek olarak Oiwa verebiliriz.

2. 怪幣(Kaiju) 怪 (kai, gizemli) + 獣 (ju; canavar) canavarlara verilen isim. Japonya’daki pek çok yokai Kaiju’dur. Buna örnek olarak Godzilla, Koca ayak verilebilir.

3. 変 (hen; tuhaf) + 化 (ge; değiştirme) Tilki, Tanuki gibi şekil değiştiren Yokaiları kapsar. Buna örnek olarak Bakeneko , Tanuki, Tilki verilebilir.

4. 超 (cho; süper,aşırı) + 自然 (shizen; doğa) doğa üstü ve gizemli yaratıkları kapsar. Buna örnek olarak Bermuda şeytan üçgeni verilebilir.

Bu konudaki bilgileri “Tilki Ateşinden Yokailere” adlı tezimden alıntılıyorum. Tezimi yazarken kullandığım tüm kaynakları belirtmem mümkün olmadığından (çok uzun bir liste olur.) kaynak olarak tezimi veriyorum.

Yiğit, Esmanur, Tilki Ateşinden Yokailere, Lisans Tezi, Erciyes Üniversitesi, 2018.