Japonya’nın Toprak Sorunları

Rusya’nın işgal ettiği Kuzey Toprakları (北方領土問題, Hoppou Ryoudo Mondai) 

Japonya ile Rusya arasında II. Dünya Savaşı’ndan bu yana süregelen bir toprak anlaşmazlığıdır. Japonya’nın “Kuzey Toprakları (北方領土 Hoppō Ryōdo)” adını verdiği İturup (択捉島/Etorofu), Kunaşir (国後島/Kunashiri), Şikotan (色丹島/Shikotan) ve Habomai Adaları (歯舞諸島/Hobomai), savaşın sonunda Sovyetler Birliği tarafından işgal edilerek Rus topraklarına katılmış ve günümüzde Sahalin Oblastı’na bağlı Yuzhno-Kurilsky Rayonu’nun parçası olarak Rusya’nın fiilî yönetimi altındadır. Japonya ise bu adaları, Kuril zincirinin parçası saymayarak, Hokkaidō’ya bağlı Nemuro alt prefektörlüğüne ait olarak görür ve tarihi olarak kendi egemenliğinde olduğunu savunur. 1951 tarihli San Francisco Barış Antlaşması Japonya’nın Kuril Adaları üzerindeki haklarından feragat etmesini öngörse de, Sovyetler Birliği bu antlaşmayı imzalamamış ve antlaşma Sovyet egemenliğini açıkça tanımamıştır. Bu nedenle Japonya, anlaşmazlık konusu adaların bu kapsam dışında kaldığını ileri sürmektedir. Anlaşmazlık, iki ülke arasında hâlâ barış antlaşması imzalanamamasına neden olmakta ve diplomatik ilişkileri etkileyen önemli bir sorun olarak varlığını sürdürmektedir.

Takeshima Anlaşmazlığı (竹島問題, Takeshima Mondai)

“Takeshima” (竹島), Japonya’nın Oki Adaları ile Kore’nin Ulleungdo Adası arasında yer alan kayalık bir adadır. Japonya, Güney Kore ve Kuzey Kore tarafından egemenlik iddiasında bulunulan bu ada, Japonya’da “Takeshima”, Kore’de ise “독도 (Dokdo)” olarak adlandırılır. Üçüncü taraf ülkelerde ise “Liancourt Rocks” ismiyle bilinmektedir. Eskiden ıssız bir ada olan Takeshima, günümüzde Güney Kore sahil güvenlik güçleri tarafından fiilen kontrol edilmekte ve askeri anlamda konuşlandırılmış durumdadır. Doğal yapısı itibarıyla bitki örtüsü zayıf olan ada, zengin deniz canlılarıyla verimli bir balıkçılık bölgesi oluşturmaktadır. Bir zamanlar Japon deniz aslanlarının üreme alanı olan adada, yoğun avlanma ve askeri faaliyetler nedeniyle bu türün soyu tükenmiştir. Japonya, Edo Dönemi’nden itibaren Takeshima’yı avcılık ve denizcilik amacıyla kullanmış, 1905 yılında resmi olarak Shimane Eyaleti’ne dahil ederek egemenliğini ilan etmiştir. Ancak İkinci Dünya Savaşı sonrası Güney Kore, adada fiili kontrolü ele geçirmiş ve polis gücü ile kalıcı olarak yerleşmiştir. Ada üzerinde yapılan askeri yapılaşmalar ve deniz kontrol faaliyetleri Japonya’nın tepkisine neden olmakta ve uluslararası alanda süregelen bir egemenlik tartışmasına yol açmaktadır. Günümüzde Kore tarafından kurulan gözlem istasyonu, helikopter pisti, radar sistemi ve polis konaklama tesisleriyle Takeshima üzerindeki kontrol devam etmektedir. Japonya ise bu kontrolü hukuken tanımadığını ve adaların tarihsel olarak kendisine ait olduğunu savunmaktadır. Kore tarafı ise Dokdo’nun tarih boyunca Kore topraklarının bir parçası olduğunu belirtmekte ve Japonya’nın bu iddialarını sömürge dönemine dayalı bir hak talebi olarak görmektedir.

Senkaku Adaları (尖閣諸島, Senkakushotou)

Senkaku Adaları, Doğu Çin Denizi’nin güneybatısında, Japonya’nın Okinawa Eyaleti’ne bağlı Yaeyama Adaları’nın bir parçası olan Ishigaki Adası’nın yaklaşık 130–150 km kuzeyinde ve Tayvan’ın 170 km kuzeydoğusunda yer alan küçük bir ada grubudur. Adalar toplam 5.56 km² yüzölçümüne sahip olup, başlıca adaları Uotsuri-jima (魚釣島), Kita Kojima (北小島), Minami Kojima (南小島), Kubajima (久場島) ve Taisho-jima (大正島) şeklindedir. Ayrıca birkaç kayalık ve adacık daha (örneğin Oki-no-Kita-iwa, Oki-no-Minami-iwa, Tobise gibi) bu gruba dahildir. 1940’lardan bu yana adalar ıssız olup herhangi bir yerleşim bulunmamaktadır.

Senkaku Adaları, Japonya tarafından 1895’te ilhak edilmiş ve Japonya’nın fiili kontrolü altında kalmıştır. Japon hükümeti, adaların Japonya’nın yerel halkı tarafından uzun süredir bilinen ve kullanılan isimlerle anıldığını, bu adların yerel yönetimlerce yapılan araştırmalar sonucu belirlendiğini belirtmektedir. Buna karşın Çin ve Tayvan da tarihsel gerekçelere dayanarak adalar üzerinde egemenlik iddiasında bulunmaktadır. Çin bu adaları Diaoyu Dao (釣魚島), Kubajima’yı Huangwei Yu（黄尾嶼）, Taisho-jima’yı ise Chiwei Yu（赤尾嶼） olarak adlandırmaktadır. 2012 yılında Japonya, münhasır ekonomik bölge sınırlarının belirlenmesi için bazı isimsiz adacıklara da resmi isimler vermiştir. Bu gelişme üzerine, bölgede aynı ada adının birden fazla yerde bulunması gibi durumlar da oluşmuştur (örneğin üç farklı “Kita Kojima”).

Adaların çevresi, zengin balıkçılık alanları ve potansiyel enerji kaynakları bakımından önemlidir. Bu nedenle bölge, Japonya, Çin ve Tayvan arasında uzun süredir devam eden bir egemenlik anlaşmazlığının odağı halindedir. Sık sık deniz devriyeleri ve diplomatik gerilimlerle gündeme gelen bu adalar, Doğu Asya’daki jeopolitik dengeler açısından kritik bir konumdadır.

Not: Coğrafya başlığı altında yazacağımız konular Japon okul müfredatında yer alan konulardır. Bu yazılarımız Japonya’nın coğrafyasını merak eden ya da Japonya’da okuyan-okuyacak olan kişilere yöneliktir.

Kaynakça
wikipedia.com
www.try-it.jp